حمیده زرآبادی در گفت‌وگو با «آرمان» :اتفاقات اخیر باعث تنزل جایگاه مجلس شد/رفتن شریعتمداری از وزارت صمت خواست روحانی بود/انتظارات در حوزه جوانگرایی و زنان اتفاق نیفتاد
آرمان: طی روزهای اخیر، در بازار داغ معرفی وزرای چهار وزارتخانه کار، اقتصاد، صمت و راه و شهرسازی، وزرای پیشنهادی، برخلاف گذشته، جلساتی را نیز با نمایندگان مجلس برگزار کردند که به نوعی به تعامل دولت و مجلس بیش از پیش کمک کرد و در نتیجه چهار وزیر پیشنهادی با کسب رأی بالای اعتماد از نمایندگان مجلس، توانستند به کابینه دولت دوازدهم راه یابند. در این ارتباط «آرمان» با حمیده زرآبادی نماینده قزوین و فعال سیاسی اصلاحطلب به گفت‌وگو پرداخت که میخوانید.
فضای مجلس را برای رأیآوری وزرای پیشنهادی کابینه دولت با توجه به نطق نمایندگان مخالف و موافق چگونه دیدید؟
نمایندگان مخالف و موافق و حتی وزرای پیشنهادی بر راهکارها و بحث مدیریتی تاکید بسیاری داشتند. از این لحاظ نسبت به رأی اعتمادهای گذشته مجلس به وزرا و یا حتی استیضاحهای گذشته که موارد حاشیهای را بسیار مطرح میکردند، در مجموع فضای آرام و بهتری حاکم بود.
اینکه گفته شده در مجلس برای تایید برخی وزرا مثل آقای شریعتمداری لابیهایی شده، آیا اینگونه بوده است؟
به هر حال اقدامی که در مجلس انجام میشود همین بحث لابی‌کردن و گفت‌وگو کردن و غیره است. بنابراین نه تنها برای آقای شریعتمداری بلکه برای سایر وزرای پیشنهادی نیز همین اتفاق افتاده است.
همگان به نوعی منتظر بودند که در جلسه رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی انتقادات و حتی هجمههایی از سوی نمایندگان به وزرای پیشنهادی صورت گیرد. آیا حضور رئیسجمهور برای دفاع از وزرای پیشنهادی در مجلس موثر بوده است؟
نمیتوان در مورد تاثیرگذاری حضور رئیسجمهور بر بحثهای جدی موافقان و مخالفان، نظر قطعی ارائه داد. همچنین مبحثی مبنی بر اینکه فراکسیونهای سیاسی مجلس، نظر خود را نسبت به وزرای پیشنهادی قبل از رأیگیری اعلام کردند، مطرح شد. بنابراین غالب فراکسیونها با وزرای پیشنهادی موافق بودند. این مساله نشان میدهد چون بسیاری از نمایندگان در مجلس، با وزرای پیشنهادی موافق بودند، در نتیجه انتظاری مبنی بر مخالفت شدید در صحن مجلس وجود نداشت. چون نظر غالب سه فراکسیون، به نوعی نظر مجلس را مطرح میکند.
گفته شده است که آقای شریعتمداری قبل از جلسه رأیگیری برای وزرای پیشنهادی، ضیافتی را در سالن تلاش برگزار کردند که برخی نمایندگان نیز حضور داشتند، آیا این تلاشها را میتوان به نوعی در راستای کسب رأی اعتماد دانست؟
تقریبا هر چهار وزیر نیز جلساتی را برگزار کردند که نمایندگان را دعوت کردند. بنده نیز خود به این جلسات دعوت شدم، اما چون در حوزه انتخابیه خود حضور داشتم، در هیچ کدام از جلساتی که برای جمع‌بندی دعوت بودم حضور پیدا نکردم. جلسه رأی اعتماد به کابینه دولت دوازدهم نیز به همینگونه بوده است. بنابراین موضوع جدیدی نیست. حتی در استیضاحها نیز این جلسات برگزار میشود. همچنین این جلسات برای بسیاری از نمایندگان، جلسه جمع بندی، مطرح کردن آخرین نظرات و همچنین رفع ابهامات است.
نظر شما درباره استعفا و رأی اعتماد به آقای شریعتمداری چیست؟
قبل از جلسه رأی اعتماد نیز گفته شد که بهتر بود آقای شریعتمداری در مجلس استیضاح شوند چون اگر برای استیضاح نیز در مجلس حضور پیدا میکردند نیز میتوانستند رأی اعتماد را کسب کنند. بنابراین اگر استیضاح شریعتمداری در مجلس قبل از جلسه رأی اعتماد به طور جدی مطرح میشد، شاید بسیاری با این نظر موافقت نمیکردند ولی با دادن 196 رأی نمایندگان مجلس به آقای شریعتمداری، به نوعی اعتماد مجلس به او بوده است. تصمیم رئیسجمهور مبتنی بر این مساله بود که آقای شریعتمداری در حوزه صنعت حضور نداشته باشند. آقای شریعتمداری نیز با تبعیت از تصمیم رئیسجمهور، از وزارت صمت استعفا دادند و به حوزه وزارت کار وارد شدند.
آیا در زمینه معرفی وزرا، دولت با نمایندگان مجلس، مشورت کرده بود یا حتی برای وزارت کار، افراد دیگری معرفی نشده بودند؟
از همان سال 96، سال اول دولت دوازدهم، همواره این گلایه از سوی فراکسیونها مبنی بر مشورت نکردن دولت با آنها وجود داشت. برخی این گلایه مجلس را مبنی بر سهمخواهی گذاشتند، اما به هیچ وجه بحث سهمخواهی نبوده و نیست. بحث اصلی این است که از نمایندگان مجلس نیز مشورت و نظرخواهی شود و مواردی را نیز بتوانند معرفی کنند که در نهایت این موضوع نیز موضوع جدیدی نیست.
بحث مشورت از نمایندگان را مطرح کردید، نامه 40 نماینده به مجمع تشخیص برای بازگشت لوایح به مجلس را چگونه ارزیابی میکنید؟
نکتهای در این ارتباط میتوان متذکر شد. اخیرا اتفاقاتی روی میدهد ک باعث تنزل جایگاه مجلس میشود. اینکه مجلس در رأس امور قرار دارد به صورت یک شعار است ولی در عمل از این شعار فاصله گرفته شده است. یکی از این موارد، همین موضوع است. نکته اصلی این است که در گذشته نیز مباحثی وجود داشت که شورای نگهبان به مصوبات مجلس ایراد میگرفت و در نهایت به مجلس بازمیگشت و به رأی گذاشته میشد. اگر در موضوعی، نمایندگان اصرار داشته باشند به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال میشود که در آنجا رأی میدهند و در نهایت آن مصوبه به مرحله پایانی خود میرسد. مکاتبهای 40 نماینده به مجمع تشخیص نیز در ارتباط با این موضوع است که روالهای قانونی طبق قانون انجام شود. موضوع دیگری که وجود دارد، همین شورای هماهنگی اقتصادی است که سران سه قوه حضور دارند. از نظر قانون اساسی، مرجع قانونگذاری مجلس است. مجلس نیز یک سری اعتراضاتی مبنی بر اینکه گاهی اوقات مصوبات شورای هماهنگی اقتصادی، باعث ایجاد کندی و برخی اشکالات در کارها میشود ضمن اینکه روال اجرایی قانون برای مصوبات، طبق قانون اساسی، مجلس است. برای همین موضوع نیز، مصوبات سران سه قوه میتوانست یک مسیر قانونی را طی کند که شاید اشکالات کمتر شود. نمایندگان در مجلس میتوانستند طرحها و لایههای سه فوریتی مطرح کنند. طرح و لایه سه فوریتی، همان جلسهای که مطرح میشود در همان جلسه نیز تصویب میشود. از نظر زمانی نیز روال بسیار طولانی را طی نمیکند اما مسیر قانونی، شان و جایگاه مجلس نیز حفظ میشود چون از نظر قانون اساسی، مرجع قانون‌گذار، قوه مقننه و مجلس است.
همگان بحث جوانگرایی و همچنین سهم 30 درصدی زنان را در برعهدهگرفتن نقشهای مدیریتی در بحث وزرای پیشنهادی کابینه دولت کمرنگ دیدند به ویژه حضور وزرای زن در کابینه دولت نیز کاملا مشهود است.
نمایندگان زن در مجلس درخواست و نظر خود را هم به صورت مکتوب و هم به صورت شفاهی مطرح کردند که حتما از وزیر زن در کابینه و همچنین از جوانان نیز استفاده شود. متاسفانه این درخواست مورد توجه قرار نگرفت. این موضوعات جزو وظایف رئیسجمهور است که وزیر را انتخاب کند. نمایندگان زن میتوانند پیشنهاد بدهند و در نهایت پیشنهادات خود را ارائه کردند. از نظر جوانگرایی، سن آقای رضا رحمانی در میان وزرای معرفی شده کمتر است که حدود 52 ساله هستند که در کابینه از نظر سنی پس از آقای جهرمی، نفر دومند. به هر حال انتظاری که از حوزه جوانگرایی وجود داشت، اتفاق نیفتاد. اتفاقا برای وزارت راه، گزینهای مطرح شد که متولد سال60 بودند که برای معرفی آن، جمع‌بندی صورت نگرفت. از فراکسیون زنان، قبل از رأی اعتماد، هر 4 وزیر به صورت مکتوب اعلام کردند که سهم 30 درصد را در میان معاونان خود رعایت میکنند به ویژه طبق قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان، بسیاری از معاونان بازنشسته میشوند و این فرصت خوبی برای بانوان و جوانان است.